Hij hangt al lang in de lucht en de invoering ervan is keer op keer uitgesteld: de Wet Kwaliteitsborging (Wkb) voor het bouwen. Op 1 januari 2024 komt de wet - deels - echt van de grond.
De kern van deze wet: het is niet meer aan de gemeenten om de bouwtechnische toets te doen bij nieuw- en verbouw van eenvoudige bouwwerken, zoals eengezinswoningen en kleinere bedrijfspanden. Dat werk gaat naar een onafhankelijke kwaliteitsborger.
Gefaseerde invoering
De wet wordt gefaseerd ingevoerd en geldt de eerste zes maanden alleen voor nieuwbouw van eenvoudige bouwwerken. Op 1 juli gaat de wet ook in voor verbouwingen van deze bouwwerken. Wat betekent de invoering van deze wet voor gemeenten, aannemers, burgers en collega’s van de omgevingsdiensten?
Van Wabo naar Wkb
“Stikstof, woningnood, Omgevingswet: het heeft allemaal niets te maken met de invoering van de Wet Kwaliteitsborging (Wkb) voor het bouwen”, vertelt collega Nory Walenbergh. Zij is vergunningverlener bouwen vanaf het begin van de ODZOB in 2013. Dat werk valt nu nog onder de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, de Wabo. Die komt te vervallen. “Toen ik begon, was er al sprake van de Wkb. Die is sindsdien keer op keer uitgesteld.”
Vergunningverlener bouwen Nory Walenbergh
Het waarom en wat
De overheid zegt over het waarom: ‘Bewoners en gebruikers willen kwalitatief goede gebouwen. Bijvoorbeeld met een goede brandveiligheid en een laag energieverbruik. De overheid wil meer toezicht en controle in de bouw, zodat bouwers zich aan de geldende regels houden. De Wkb gaat hiervoor zorgen.’ En over het wat: ‘De nieuwe wet zorgt voor strenger bouwtoezicht en een betere aansprakelijkheidsregeling. Onafhankelijke kwaliteitsborgers (dus niet meer de gemeente of omgevingsdiensten in opdracht van de gemeente) controleren of een gebouw voldoet aan de wettelijke, technische eisen.
Verschuiving verantwoordelijkheid
Nory: “Dit is een ontwikkeling die past in de tijdsgeest en de lijn die vanuit Den Haag is ingezet: ‘privaat wat kan, publiek wat moet'. Want met de wetswijziging verschuift de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van gebouwen van de gemeente naar de markt. Dat gebeurt:
- door wijzigingen van de aansprakelijkheidsregeling waardoor de bouwer een grotere verantwoordelijkheid krijgt;
- doordat het toezicht op de bouw van de overheid naar de kwaliteitsborger overgaat.
De bouwtechnische eisen waaraan gebouwen moeten voldoen, veranderen niet. De toetsing ervan gaat weg bij de gemeente/ ODZOB want maakt dan geen onderdeel meer uit van het vergunningentraject. De vergunning wordt een melding. En: onze bouwtoezichthouders hoeven geen controles meer uit te voeren op de bouwtechnische eisen.”
Zorgen en vruchten
Zijn er zorgen? Nory somt er een paar op. “De wet moet zich gaan bewijzen. Wat we ons afvragen is:
- Zijn er wel voldoende kwaliteitsborgers beschikbaar? Deze sector zit ook al jaren te wachten op de invoering van de wet. Zijn ze er nu klaar voor?
- Wat komt er allemaal af op de bouwbedrijven die straks met de kwaliteitsborgers gaan samenwerken?
- Hoe zorgen we ervoor dat ook particulieren weten dat ze, bijvoorbeeld voor een uitbouw van hun huis, een kwaliteitsborger nodig hebben?”
Er zijn ook vruchten. “Nu zijn er nog grote verschillen in Nederland. Niet alle gemeenten hebben altijd voldoende capaciteit voor de toetsing en/ of uitvoeren van de bouwcontroles. De overheid verwacht dat de kwaliteit van de bouwwerken verbetert omdat de gecertificeerde kwaliteitsborgers intensiever controleren. Daarnaast komt de verantwoordelijkheid over de kwaliteit van bouwwerk bij de partij waar die hoort: de bouwer zelf.
Neveneffect: er vallen heel wat uurtjes vrij bij de ODZOB. Het gaat om en nabij de 2,5 fte. Nory: “Daar hebben we al grotendeels op voorgesorteerd. We wisten dat dit eraan kwam. Verschillende collega’s voor bouwplantoetsing hebben een tijdelijk contract of een inhuurcontract.”
Wat nog wel
De wet wordt stapsgewijs ingevoerd. Daarom blijft de beoordeling van deze bouwwerken voorlopig wel bij de gemeente/ODZOB. Nory somt op wat er daarnaast op bouwtechnisch vlak nog overblijft aan werk:
“- we nemen de vergunningplichtige verbouwactiviteiten van eenvoudige bouwwerken nog tot 1 juli in behandeling;
- wij blijven bouwplannen wel toetsen aan het bestemmingsplan (straks omgevingsplan), aan welstand en omgevingsveiligheid;
- de bouwtechnische toets van grotere, complexe bouwwerken, dat is ongeveer 20-30% van de huidige aanvragen;
- ook blijft handhaving een taak van de gemeente;
- de verwachting is dat we zeker de eerste tijd heel vaak en veel vragen van aanvragers moeten gaan beantwoorden. Hoe het zit, hoe het werkt, waar ze moeten zijn, waar kwaliteitsborgers te vinden, enzovoort. We zijn voorbereid!”
Op de hoogte blijven over onze bijdrage aan de leefomgeving?
Meld je aan voor onze digitale ODZOB-nieuwsbrief.